– U Sarbananda Sonowal, Union Minister of Ports, Shipping & Waterways
Ka Brahmaputra ka la ju long kham palat ban ïa kaba shu long tang ka wah. Ha ki spah snem, ka la long kum ka lynti jingim jong ka Assam bad ka thain shatei lammihngi—ka lynti na ka bynta ka kolshor, ka khaii pateng, ka jingim bad ka jingkynmaw lang. Mynta, la pyrkhat biang ïa ka kum kaei kaei kaba kham khraw shuh shuh: ka wah jong ka lad, kaba lah ban pynkylla ia ka kam jngohkai pyrthei, ban kyntiew ïa ka ïoh ka kot ha ka thain, bad ban pynkhih ïa ka roi ka par kaba neh ha kylleng ka thain.
Ha ka histori la ïohi ba ka long kaba eh ban ïaid, ka Brahmaputra mynta ka la mih kum u mawjam pdeng ha ka jingpynkylla ïa ki lynti um hapoh ri India. Ka jingjop jong ka MV Ganga Vilas—ka lieng jngai tam ha ka pyrthei kaba la sdang ha u snem 2023 da u Myntri Rangbahduh ba donburom na Varanasi sha Dibrugarh—ka la pynshisha ba ki wah India ki lah ban batai thymmai ïa ka kam jngohkai pyrthei kaba itynnad bad kaba sngewtynnad. Mynta, ka jingpyrkhat ka la phai sha ka Brahmaputra kum ka pud kaba bud na ka bynta ka jingleit jingwan ha ki wah ha ka pyrthei.
Kane ka jingkylla ka dei ka jingmih na ka jingthmu ba thymmai bad ka jingïarap polisi ba neh da ka bor pynïaid um jong ka ri India (IWAI). Hapoh ka jingïalam ba don jingthmu jong u Myntri Rangbahduh ba donburom u Shri Narendra Modi, naduh u snem 2014, ki lynti um hapoh ri ki la nang kiew na ki jaka ba marjan sha ka pdeng jong ka polisi pynïaid kali bad jngohkai pyrthei jong ka ri India. Ka jingthmu jong u ban pynïasoh lang ïa ka “ïoh ka kot bad ka mariang” ka la ai mynsiem ïa ki projek kiba pynïahap ïa ka jingpynroi ïa ki jingtei bad ka jingpynneh pynsah ïa ka mariang.
Da ka jingïalam jong ka jingthmu jong u PM, ka tnad jong ngi ka la trei ban pynkylla ïa ka jaka jong ka Brahmaputra kum ka engine jong ka jingroi. Naduh ka jingpynroi ïa ki jaka ieng liengsuiñ haduh ban kyntiew ïa ka kam jngohkai pyrthei ba la ïalam da ki paidbah, ka jingsumar jong u ka la pynthikna ba ka thaiñ shatei lammihngi ka dei ka bynta ba kongsan jong ki jingangnud jong ka India ha ka liang ka duriaw. Kane ka jingmut jingpyrkhat ka ïaid shaduh ka kam jngohkai pyrthei ha ki wah, ha kaba kawei pa kawei ka jingthmu ka wad ban pynïadei ïa ka jinglong ba janai jong ka mariang, ka jingriewspah jong ka kolshor, bad ka jingim jong ka imlang sahlang.
Ka jingleit jong ka Ganga Vilas na ka nongbah bakhuid ka Varanasi ha Uttar Pradesh sha ka nongbah ba pateng jong ka Dibrugarh ha Assam, kaba jngai palat 3,200 kilomitar lyngba ki 27 tylli ki wah ha ki san tylli ki jylla jong ka India bad ar tylli ki ri, ka la pyni ïa ka jinglah jong ki lynti um jong ka India ban kyrshan ïa ki jingshemphang ha ka kyrdan pyrthei. Katba kata ka jingleit lynti ka la shim ïa ka jingpyrkhat jong ki ri pyrthei, ka Brahmaputra ka ai ïa ka jingïatylli kaba kham pher—ka ïing jong ki jingthaw ba im bym lah ban ïanujor, ka kolshor kaba la rim da ki spah snem, bad ki jaka ba itynnad. Naduh ki Satras jong ka Majuli haduh ki mrad khlaw ba pawnam jong ka Kaziranga, ka wah ka kular ïa ka jingïakynduh kaba itynnad bad kaba shisha.
Ka jingroi jong ka jingleit jingwan ha ki wah ha India ka paw shai, khamtam ha ka surok um jong ka ri baroh kawei (Brahmaputra), ha kaba ka jingdon jong ki lieng leit jingleit ka la kiew bha—na kaba tang 3 tylli ha u snem 2013-14 sha ka 25 tylli ha u snem 2025. jingroi. Ïa kane ka jingroi la pynlah da ka jingpynroi ïa ki jingtei ba la buh jingmut jong ka IWAI—ban pynthikna ïa ka jingjylliew kaba biang na ka bynta ka jingpynïaid lieng, ki jingïarap ba man ka por ban pynïaid lieng, ki jaka buh lieng ba kyrpang, ka bor ding ilektrik ha rud duriaw, bad ki jingshakri ban pynïaid ïa ki liengsuin, baroh la shna ha ka jingïamir jingmut bad ki nongpynïaid liengsuin.
Ka jingshaniah jong ki riew shimet ka nang kiew. Ka Viking Cruises, kaba dei ka nongïalam ha ka pyrthei ha ka kam ïaid lynti ha ki wah, ka la pynbna ban pyllait ïa ki ar tylli ki jhad ha Brahmaputra da ka jingbei tyngka kaba 250 klur. Kane ka jingpynroi kaba pawnam ka la buh ban khring ïa ki nongjngohkai pyrthei bad ïa ka nongbah pyrthei.
Ka jingtei ïa ki nongrim jong ka jingleit jngohkai pyrthei ha ka wah : Ban pynbha shuh shuh ïa ki jingtei jong ki nongleit jingleit, ka IWAI ka la pyndep ïa ka jingshna ar tylli ki jaka jngohkai pyrthei nar ha Pandu bad Bogibeel ha u bnai Nailar 2025 ban pynsuk ïa ka jingkiew bad jinghiar jong ki nongleit jingleit. Sa ar tylli ki dang shna ha Pandu, la buh ban pyndep ha kaba kut jong u snem 2025.
Ka Inland Waterways Authority jong ka ri India ka dang trei shitom ban pynroi ïa ki jingtei ba kongsan ha ka thain shatei lammihngi ban kyntiew bad kyrshan ïa ka jingleit jingwan ha ki wah ha ka wah Brahmaputra. Kane ka kynthup ïa ka jingpynroi ïa ki kad jhad ba mynta ha Pandu bad Bogibeel. Ha Dibrugarh, ka jingpynthymmai ïa kawei ka jingtei pateng ka la dep haduh 80% bad la khmih lynti ba kan pyndep ha u bnai Risaw 2025—kaba pynlong ïa ka jaka jngohkai kaba kongsan ha Upper Assam.
Ki don saw tylli ki jaka jngohkai pyrthei ba thymmai ha Silghat, Biswanathghat, Neamati, bad Guijan kiba dang pynwandur ha Assam. Kine ki jaka ieng lieng kin pynjlan ïa ka jingpoi jong ki liengsuin ha wah, da kaba ai ïa ki jaka kiew bad hiar lieng kiba thymmai. Ka IWAI, ryngkat ka jingïatreilang bad u (Director General of Lighthouses and Lightships) DGLL, ka dang shna ruh ïa ki iing ding ha Pandu (Dharapur), Silghat, Biswanath, bad Bogibeel, ryngkat ki jingwad bniah ha ka geotechnical bad ki jingshna dur kiba la dep ban pyndep. Ka jaka jngohkai lieng kaba kyrpang ha Guwahati ruh ka don ha ka lynti, kaba buh ïa ka nongbah kum ka jaka pdeng na ka bynta ka jingleit jngohkai pyrthei ha ki wah ha ka thain shatei lam mihngi.
Ka kam jngohkai pyrthei ha ki wah ka ïaid shabar jong ka jinglong riewspah – ka don ka bynta kaba kongsan ha kaba pynkhlain ïa ka jingïadei jong ki paidbah. Ban kyrshan ïa kane, ka IWAI ka la buh ïa ki jhad Ro-Pax ha ki lynti ba kongsan kum ka Neamati–Kamlabari bad Sualkuchi–North Guwahati–South Guwahati. La pynïaid da ka Sorkar Assam, kine ki jingshakri ki ai ïa ka jingkit lieng kaba shngain, kaba lah ban shaniah bad kaba shngain na ka bynta ki nongshong shnong kiba don harud wah jong ka thaiñ.
Ka lynti ïaid kjat jong ka Brahmaputra ka ïaid hajan ka Kaziranga bad ka Manas National Park, baroh ar ki jaka ba la buh kyrpang na ka pyrthei jong ka UNESCO—kiba ai ia ki jingshem ba khlem da lah ban ïanujor ha ka kam jngohkai pyrthei. Ki nongleit nongwan ki lah ban hiar na ka bynta ki jingleit jingwan ha Kaziranga lane ban wad bniah ïa ka jingim ba kynja mynsiem bad ka kolshor jong ka Majuli, kaba thaw ïa ki jingleit jingwan kiba jylliew bad kiba shisha.
Ka kam jngohkai pyrthei ha ki wah ka pynpoi ruh ïa ka jingmih sha ka jingsumar bad jingpynroi ïa ka imlang sahlang, da kaba pynthikna ba ka jingroi ka kyrshan ïa ka jingpynneh pynsah ïa ka mariang bad ka kolshor.
Ki lynti um kiba don hapoh ri ki long napdeng ki lad pynlut bor kiba pyndonkam bha ïa ka bor ding. Da ka jingpynmih lyer carbon kaba kham duna ban ïa ka surok ne rel, ka tnat ka la kylla sha ki lieng kiba jyrngam, kynthup ïa ki lieng hybrid, ki lieng pyndonkam da ka bording, bad wat ki lieng kiba pyndonkam da ka umphniang hydrogen, kaba ïahap bad ka thong jong ka India ban ym pynmih lyer jakhlia ha u snem 2070.
Ha ka por kaba slem palat, la peit nyngkong eh ïa ka Brahmaputra lyngba ka jingpeit jong ki jingeh jong ka. Mynta, ka ieng kum ka wah jong ka jingkular—kaba pynkhih ïa ka kam jngohkai pyrthei, ka jingpynpoi marbam, bad ka jingkylla ha ka imlang sahlang. Ki jingleit jingwan ba rem dor ki buh ïa kane ka thain ha ka map jong ka pyrthei, ka jingkit jingbah ha ki lynti um ka pynduna ïa ka jingeh ha ka mariang, bad ki shnong kiba don harud wah ki ïoh ïa ki lad jingim ba thymmai ha ka ïoh ka kot.
Ka India Maritime Week 2025, kaba la buh ban pynlong naduh ka 27 haduh ka 31 tarik u Risaw ha Mumbai, kan don ka jingïalang kaba kyrpang halor ka jingpynwandur ïa ka lawei jong ka kam jngohkai pyrthei da ki wah ha India. Ki nongthaw polisi, ki nongbei tyngka, ki nongpynïaid ïa ki liengsuin, ki riew shemphang ha ka mariang, ki riewstad, bad ki nongïalam imlang sahlang na kylleng ka pyrthei kin ïa lum lang ban shna ïa ka lynti ïaid kaba ïatylli. Ha pdeng jong kane ka jingïakren kan don ka Brahmaputra— ka nuksa bad ka dak jong ka kam jngohkai pyrthei ha ki wah kaba lah ban neh.