Nongstoiñ, Nohprah 07: Ki dorbar kur ki dei ki dorbar kiba donkam haduh katta katta ban pynkhlaiñ na ka bynta ban teh song ïa ka jaitbynriew, khamtam ha kine ki sngi ha kaba ki bor ba nabar ki la nang tyllep, la ka long ha ka kheiñ kur kheiñ jait ka shongkha shong man ka burom ka akor bad ban saiñ dur ïa ka lawei jong ki khun ki kti.
Haba phai sha ka jinglong jingman jong ki kur ki jait ym lah ban len ba na ka daw jong ka jingwan tyllep jong ki bor ba na shabar, ka pynlong ïa kiba bun ki nongshong shnong hapoh ka bri u Hynñewtrep, khamtam kito ki bym da kheiñ kor ïa ka kur ka jait, ba kin beh sha ka jingpyrthuh bud ïa ka dustur jong kiwei pat kum ha kaba pynkylla ïa ka jait ha kaba spel dak, ai jait noh ha u kpa bad bun kiwei kiwei ki bynta ki bym ïahap satia.
Ka jingkren jong uwei u riew rangbah ha kine ki bnai ba la dep kaba la saphriang bha ha ki dur khih ha kaba u la ong ba “ka kyrteng Khasi ka dei satang ka number plate”, ka dei kaba ktah bad kaba ïahap bha bad ka jinglong jingman ha kine ki sngi.
Haba phai pat sha kawei ka bynta ym lah khlem da ai ka jingïaroh ïa ka Khasi Hills Autonomous District Council, kaba la ai ka jingpynbna ba baroh ki kur kiba don ha rilum Khasi, ki dei ban Register hapoh ka Council khnang ban tip haduh katno spah tylli ki jait kiba dei ki Khasi ki don.
Kawei pat ka mat kaba ka jaitbynriew Khasi ka don kam ban pynkhlaiñ ïa ki dorbar kur, ka long ban pynim biang ïa ka bor jong ki Kñi. Namar ym lah ban len ba ka la don ka jingkynthoh na katto katne ki riew rangbah kiba dei ruh ki ba la nang la stad kiba ong, “Ka reng ki Kñi ka la kheiñ”.
Katei ka jingkynthoh ruh ka dei kawei kaba la pynphalang bad ïalam bakla ïa kito kiba sngew ïalade ba ki dei kba la nang la stad kiba tip lut bad kito kiba kwah burom na ka bynta ka jingmyntoi shimet jong ki.
Ym lah ban len ruh ba ki don wat ki riew saiñ pyrthei kiba kam ba ki dei ki ba ieit jaitbynriew bad ki kwah ban pyneh pynsah ïa ka riti ka dustur. Hynrei kim sngewthuh pat ba kata ka riti ka dustrur ka sdang na ei.
Haba phai dien sha ki khana pateng ki bym shym la buh jingkynmaw ha ki jingthoh lyngba ki kot pule bad ki kot ïathuh khana, ym lah ban len ba ka riti ka dustur jong ka jaitbynriew Khasi ka sdang nyngkong na la rympei kata na u kpa, ka kmie bad ki khun.
Hynrei nalor jong u kpa, ka kmie bad ki khun ki don sa ki Kñi ki ban saiñdur ïa ka lawei jong ki khun ki kti khamtam eh ha kaba ïadei bad ka shongkha shongman, ka kam ïap, ka phur ka siang bad ka leh niam ha ka kñia ka khriam.
Kumta lada phai sha ka jinglong jingman ha kine ki sngi ka por, ka la dei ba kawei pa kawei ka kur ka jait kaba don hapoh ka ri lum Khasi Jaiñtia, ban pynkhlaiñ bad wad bniah ïa ki tynrai jong ki kur ki jait bad ban lap ïa ka tynrai jong ka jingdon bor jong ki Kñi kumno ban teh song ïa ki khun ki pyrsa.
Kum ban pynkynmaw ba lyngba ki kot pule ba la thoh bad pynsah jingkynmaw ïa ka rukom hiar pateng ha kiba bun ki bynta khamtam ha ka synshar ka khaddar jong ki Syiem, la ju lap borabor ba lada u Kñi u long Syiem lada u khlad noh ïa ka khet Syiem dei ban shimti da u khun pyrsa kur, kum ba ka ngi lap ha ka history ba u Tirotsing Syiem ka hima Nongkhlaw ba u long Syiem da kaba shimti ïa ka khet Syiem hadien ba u Kñi jong u, u Konrai Syiem u la khlad noh.
Haba phai shuh shuh sha ka jingkynthoh jong ki katto katne ki riew rangbah, kiba kam ba ki dei kiba la nang la stad da kaba ong ba ka reng jong ki Kñi ka la kheiñ, ka pyni shai ba tang namar ba ki la stad ki sngew ïalade ba kim don kam shuh, ban dang bud ïa ka riti ka dustur ba ki longshuwa naduh hyndai ki la hikai bad ïalam. Kiba kum kitei ki briew ki dei kita ki ingkhong jaitbynriew ym tang ki ingkhong shalyngmat kumba ong ka ktien tymmen.
