Ka jingpom pathar ïa ki dieng ha Lumparing kan ktah bha ïa ka mariang, pynsngew ki ophisar ka Forest

Shillong, Naitung 19: Ka jingpom pathar ïa ki dieng ha ki lum kiba don ha Upper Lumparing ka la long ka kam kaba la sngewkhia bha da ki katto katne ki ophisar ba la shong thait jong ka tnat forest kiba la pynpaw ka jingsngew ktah shaphang kane ka kam kaba long ka jingmih kaba ma ïa ka mariang.
Kitei ki ophisar ki bym kwah ban pynpaw kyrteng ki la ïathuh ba katei ka thaiñ mynshwa ka dei kaba syllen bad hadien ba la aiti sha ka tnat Forest ban thung biang ïa ki dieng ha u snem 1985 da u late Anthony Lyngdoh, u MLA barim ka Laban constituency.
Ha ki jingïaid lynti ba la 30 snem, ka thaiñ ka bynta kaba shathie u pud u sam ba hab hapoh Shillong Peak ka la kylla sha ka jaka kaba rben ka jingdon ki dieng, ha kaba kane ka long ka nuksa kaba shai halor ka khana jong ka jingjop kane ka kam ba la shim khia.
Hynrei ha kine ki shiphew snem ba la dep, ki kam ba bha ba la leh suki suki ki la twa noh da ka jingpom pathar ïa ki dieng bad ka jingkyntur pud kaba la wanrah ïa ka jingpynjulor ïa kane ka thaiñ.
Ka jingpynpaw jong kitei ki ophisar ba la shong thait ka la wan kum ka jingmaham ïa ki nongshong shnong ka Nongbah Shillong, da kaba kyntu ruh ïa ki ban shim ïa ki kam kiba kyrkieh bad ban sangeh kane ka jingwan kyntur pud sha ki jaka ba long khlaw.
Ki la banjur halor ka jingdonkam ban pynneh ïa ka jingitynnad ka mariang da kaba thung ïa ki dieng, da kaba pynpaw ruh ba ka jingpom dieng pathar kan wanrah ka jingduh ïa ka biodiversity, kan kyntiew ïa ka greenhouse gas emission bad ki jingktah ba ma ïa ki nongshong shnong.
Ha u bnai ba la dep ka Meghalaya High Court ka la pynpaw ka jingkyndit halor ka jingpom dieng pathar ha ka thaiñ Lawsohtun bad ka la pan ïa ka kaiphod napoh ki DFO.
Ka jingpom pathar bad ka jingsdang syllen ka khlaw ka la dei ka mat kaba la ktah ruh ha ka pyrthei baroh kawei, ha kaba ka pyrthei ka la duh la jan 16 million acre ki jaka ba long khlaw tang ha u snem 2023.
Ka India State of Forest Report (ISFR), ba dang shen kaba la pyllait ha u Nohprah mynshem snem ka pyni ka jinghiar jan palat 8,400 hectare ki jaka khlaw ha Meghalaya hapdeng ka snem 2021-23. Hynrei ha u bnai ba la dep u Myntri Rangbah u la kam ba ka Meghalaya ka la nang pyndap pat sa 22,000 hectare ki jaka ba long khlaw ha kine ki 7 snem ba la leit.