Ka dud ka long kawei napdeng ki jingdih kaba kongsan, khamtam na ka bynta ki khynnah namar ka dei kaba kongsan halor ka jingkhlaiñ bad ka jingheh jingsan. Ki don bun ki kmie kiba shim ka jingkitkhlieh bad pynlut kham bun ka por halor ka jingpyndih dud ïa ki khun, bad pyrshang ruh kiba bun ki rukom ba lah ban pynurlong ruh kane ka jingthmu namar ki don bun ki khyllung kiba kyntait ban dih tang ka dud suda. Wat hapdeng ba ki kmie ki ai dud ïa ki khun da kaba khleh lang bad kiba bun ki jait soh ne ki jingdih pyngngad khamtam ha ki aiom shit, hynrei ka shiklat ka dud kaba syiad ha shuwa ban thiah ka long kaba kongsan ïa ka koit ka khiah bad jingïohthiah bha.
Ki don ruh kiba pdiang ba ka jingdih shiklat ka dud basyaid ha shuwa ban thiah ka dei kaba donkam bad kaba ym dei ban kiar, kata an ban dih lai kynta hashuwa ka por ban thiah. Kine harum ki long ki daw ban dih dud ha shuwa ka por thiah:
Ka jinghiar ka jingkhia: Ka jingdih shiklat ka dud hashuwa ban thiah ka dei kaba la ju tip baka lah ban ïarap halor ka jingtylliat jingbam hapdeng ba khleh lang bad ka shi shamoit sha ka ngap. Ka dei kaba ïarap halor ka jingheh jingsan jong ki bacteria kiba ba kiba don ha ka kpoh jongngi bad ïarap halor ka jingpyllait naka jingthut halor ka jingtylliat jingbam. Kumjuh ruh ka dei kaba pynneh ka jinglong kdang bad pynduna halor ka jingjied ki jingbam kai ha ka por shiteng miet, ka daw ha lyndet ka jingheh kpoh. Ka dud ka dei kaba riewspah ruh ban don ka protein, ka nutrient kaba kongsan halor ka jinglah ban pynhiar ka jingkhia. Hynrei pynthikna ba phin dih da ka dud ba duna ne baym don ka fat lada phi don jingmut ban pynhiar ka jingkhia.
Ka koit ka khiah ki shyieng: Kawei nadpeng ki daw ba baroh ki kmie ki shaniah ha ka dud naka bynta ki khun jong ki, ka dei khamtam ka jingdon ka dud kiba bun ki mineral bad ki nutrient kiba donkam na ka bynta ka koit ka khiah ki shyieng, kaba ju paw ruh baka long ka daw kaba kongsan halor ka koit ka khiah ki khynnah. Lada ki khynnah ki paw ba dun aka jingdon kine ki mineral ki lah ban ym ïoh ki shyieng kiba khlaiñbor bad lah ban don ka jingma naka jingpang osteoporosis. Ka dud ka donlang ka calcium bad ka vitamin D naka bynta ka jingdonkam bad ka jingkhlaiñ jong ki shyieng.
Ka ïarap halor ka jinglah ban ïohthiah bha : Ka dud bad kiwei de ki jingbam ba ïoh lyngba ka dud ki dei kiba don ka tryptophan, ka amino acid kaba la ju tip ba ka lah bad aibor halor ka jingïohthiah bha. Ka dud ka don ruh ki compound kiba la tip kum ki melatonin, ka hormone kaba ju ïarap halor ka jinglah ban ïohthiah bad pynbiang ka por thiah bad khie. Ka dud ka ïarap ruh ban pynduna ka jingbanbor ha ka jingmut jingpyrkhat bad wallam ka jinglong kynjai ka jingmut jingpyrkhat kaba ïarap halor ka jinglah ban ïohthiah bha.
Ka jinglah ban pynduna ka jingdon ka cholesterol : Ki cholesterol kiba bha bad kiba sniew ki dei kiba ju don ha ka met jongngi, bad ka jingjur ban don bun palat ka cholesterol kaba sniew ka lah ban buh jingma na ka bynta u kongsnam bad ha baroh ki liang ka koit ka khiah. Ka dud ka don ki nutrient kaba lah ban pynduna ka jingdon ki cholesterol kiba sniew, LDL bad ai jingmyntoi naka bynta u klongsnam bad naka bynta ka koit ka khiah ka met bad pynduna ki jingma na kiba bun jait ki jingpang.
Ka jingaibor ïaka bor met : Ka jingdih dud hashuwa ban thiah kaba khleh lang khyndiat bad u shynrai ka dei kaba pynkhlaiñ ka bor met bad lah ban ïakhun pyrshah ki jingpang kum ka suhkhriat, flu bad kiwei kiwei de ki jingpang ba kynrei. Kumjuh ruh ka dei kaba lah ban ïarap ban maramot n aka bynta ka jingmong ba shapoh bad ka jingpang ba ktah ha ki dohksah. Ka jingdih ka dud kaba syaid bad u shynrai ka lah ruh ban ïarap bad ai jingmyntoi shibun naka bynta ki kynthei briew.
