KA ÏTKHMIH : Ka Honeymoon kaba shet kylla ïa ki shijur na Indore ha ki thaiñ Sohra

HT Wells
Ka taïew ba khatduh jong u bnai May ’25 ka dei ka taïew kaba sahdak sniew ha ka khana jong kane ka Ri Khasi baieid jong ngi namar ka jingshah pynïap klep jong u Raja Raghuvanshi u Tourist ba wan ban lehkmen Honeymoon bad la ka kurim jong u, kiba dang shu dep ïathoh dangshen, kata; ha ka 11 May 2025 ha Indore, Madhya Pradesh. Hynrei, katei ka kurim jong u pat kaba dangjah rngai haduh ka por ba thoh ïa kane ka column, wat la ïa ka met-ïap jong u Raja u tnga jong ka, kaba la sdang pyut la lap ha trai jong ka Riat Wei Sawdong Parking ha ka 02.06.2025.
Kat kum ka jingïathuh jong u Superintendent of Police, East Khasi Hills Bah Vivek Syiem sha ki lad pathaikhubor, ki lap sabud ba utei u lanot u la shah pynïap da ka wait kaba ki lap hajan ka metïap jong u. Sngewkmen shibun ba ka sorkar ka la pynbna ban thung noh da ka Special Investigation Team (SIT) ban tih bniah ïa kane ka jingjia. Ha kane ka case, don bun bah ki jingpynlyngngoh bym lah ban ai jubab noh mar mar. Kaba nyngkong, kumno ka Scooter ba ki shim wai na Keating Road kaba pyni da u GPS ba ka la poi haduh Parking Wei Sawdong Tourist Spot kaba la sangeh kumba 18-20 minit ei ei a katei ka jaka, ka leit poi biang sha Sohra-rim ryngkat bad u shabi uba dangneh tden ha ka. Kaba ar, shano ka Sonam Raghuvanshi, ka kurim jong utei u lanot, ka jahrngai? Kaba lai, balei u hymmen jong ka, u kren thikna sha ki lad pathai khubor ha ka sngi Balang 05.06.25 ha Sohra ban kyntu ïa ka sorkar ba kam dei shuh ban wad ïa ka para jong u kum ïa ka briew ba la ïap hynrei dei ban wad ïa ka kum ka briew ba dangim. Namar u ong, kat kum ka jingsngewthuh jong u, ka Sonam ka dangim bad ka jynjar ha ka jaka ba ka don mynta. Don aïu sha lyndet jong kane ka jingkren ? Kaba saw, balei kitei ki shijur kim treh phah leit on shuh ha ki Local Guide na ka Shipara Home Stay ha Nongriat, wat la ki guide ki tyrwa ïa ka jingshakri jong ki ?
Kane ka jingshah pynïap lada ai CBI ruh , imat kan dei kawei na ki high profile case namar la wan wad nyngkong da u MP ka Madhya Pradesh shaduh shane, nangta; la pynsngew ruh shaduh ki shkor jong u Prime Minister namar la don ruh ka jingpyrshang ban biahphongrai ïa ki traishnong. Hynrei, ïa kata ka jingkynnoh ka dang kloi than eh ban pynkut nia kat bym pat dep ka Investigation. Lada thet kti ba kim dei ki traishnong ruh, ïoh lehse ka paw da kumwei pat hadien, ka long pynban kumba ai jingïada ïa ki riewrunar. Haba sngap ba sngap, kumba ong uwei u paralok, kane ka case ka la long thik kum kito kiba la leh ha ka Serial jong ka Crime Patrol, kaba kyllaiñ jalabi nawei shawei shwa ban lap ïa ki jingshisha hadien ka jingwadbniah.
Haba jia kum kine kiei kiei, ka wanrah ïa ka jingjahburom ïa ka jaidbynriew tipbriew tipblei bad ïa ka sorkar jylla, namar kumba ngi tip ba u Chief Minister jong ka Madhya Pradesh u la contact jrain shi jrain ïa u Conrad K. Sangma Chief Minister jong ngi ban shimkhia ban wad ïa ki shijur. Hooid, ym lah ban len, ka jingwantuid ki tourists shane ka dei ka jingpynïohnong kaba bun syrtap ïa ki traishnong hynrei namar ka system ka long lymmuh, ka pynkthakhlieh bad ka pynkylla duk pynban ïa ka sorkar jylla kaba hap ban bei tyngka na ka bynta ka team jong ki nongwad sha ki lhuh sha ki paham, sha ki riat ki ram da kaba kheiñduh wat ïa la ka jong ka jingim ruh. Lada kheiñ naduh basdang ban wad kata; naduh ka 25.06.2025 haduh mynta ka la long 13 sngi kynthih, lada ka sorkar ka hap ban pynlut shilakh tyngka shisngi, to kheiñ katno ka twa ka Yarong tyngka jong ka sorkar. Balei u nongthoh u pyndonkam da ka system lymmuh kumba la kdew haneng, ka daw ka long ba ka sorkar kam shym la buh ïa ka system babniah ban monitor bha ïa ka jingleit jingwan jong ki domestic bad foreign tourists kumba leh sha jylla Sikkim bad hawei. Namar ki bun ki foreign tourists ruh kiba la ïap mynsaw shane, nalor kiba ngam jyllop, dangshen ngi kynmaw ruh ïa uwei u tourist ha Hungary ruh shato hi ka thaiñ, wat la ngim shym la pynbnoh bad katei ka jingsuba haneng.
Ha ka jingshisha, ka sorkar ka la dei ban buh ïa ki Tourist Registration Centre kum ha Mawkdok bad shawei ruh namar tang ha SP Office kam lah ban biang. Kata ka Centre ka dei ban donlang na ka liang ka Shnong/Hima ne na ki dkhot jong ka MTDF uwei arngut bad nongkitkam ka Tourist Taxi Driver Association. Kan dei kawei ka office baheh ryngkat bad ka jaka ïeng jong ki Tourist Taxi. Hangta, lah ban pynthikna, ïa ka leit ka wan jong ki shano, bad ki guide ruh ki dei ban long kiba la registered bad ka sorkar khnang ba kan nym pynartatien ïa ka jinglong jingman jong ki. Haei ki tourist kin sah, nangta katno sngi, ka jingbniah kan long thik kumba ka Centre Test Covid ha Umling hi. Lada ngi leh kumta, wat ïa ki kali ne scooty ban leit shaw leit buh ruh la thikna, namar u driver un hap ba shim jingkitkhlieh kumba ki guide ruh ki hap ban kitkhlieh kat haduh ban da dep ka trip jong ki tourist ba la bynshet ha ki. Lada leh kumta, wat ki guide ruh kim lah ban ohdor katba ki mon ïa ki tourist, namar teng teng la sngewsynei haba ïakynduh kam sha ki jylla jong ki, ba ki khanatang ba ki shah ohdor kput ha ki local. Ka mih kum kata ka issue namar ym don system na ka Tourism department ban tehlakam. Baroh baroh, ïaleh jhulum hi, te shano kata ka Tourism destination kan lam? Ha kane ka liang, u nongthoh u ïohi ba wat ha Jammu Kashmir, ka jylla bakhring bha ïa ki tourists ruh, ka dang pulom (failed). Ka jingjia ha ka 22.04.2025 ha Baisaran, Pahalgam, South Kashmir, Anantnag district, ngi sakhi ïa kata ka jingbymbit bymbiang. La ieh ïa kita ki stranded tourist ha ka jingisynei jong ka mariang. Kito kiba lait im kiba hap ban leitphai kyrkieh noh sha la shnong, ki ïatyngkhuh mawsiang haba ka flight ticket ka kiew la jan arspah shah te shano kita kiba duna jingioh jingkot kin poi. Hato don special consideration ïa kum kita ki lanot ha India ? Ym don ! . Ka juh hangne, lada bthei kynsan kynsan ka jingïakhih kaba hap ban pynjari da ka Curfew ne Bandh, bun ki tourist ki ïakynduh mawsiang, lada ki donbok ban ïa kynduh bad ki Nongsamaria babha, te biang hynrei lada ym ïakynduh te la sep ka sngi.
Haba ka jylla ka kwah ban kyntiew ïa ka kam jngohkai pyrthei (tourism) kum kawei na ki kharkhana shna peisa, kane ka jingjia ha Wei Sawdong ka dei ban pynpeitmat ïa ka sorkar jylla, ym dei shuh ban leh mynthi ban kyndit bynriew tang haba jia kum kine ki jingjia ba sngewsih. Ka jingkthang jong kiba haïing hasem ka long ka bym lah ban batai, lada phi buh ïalade ha ka jaka jong ki ruh, phin sngewdukha mynsiem lehse palat ban ïa ki. Katno tam, kin sngew kito kiba dangwan bamdoh khawai jong ki shijur ha Indore. Kaba suk ban kynnoh ïa kiwei katba kam jia ha khohsiew lajong. Ka Tourism department ka dei ban don ki Aiñ kiba pyrkhing bha, wat ban pynshitom ïa ki nongtuh nonglute kiba pyndik ïa ki tourist, namar ki Guest House ki dei ban long ki ‘Ïingbasa bashngaiñ na la Ïinglajong’ (Home Away from Home). Ngi kyrmen ba ka sorkar bad tnat pulit kin trei shitom tad haduh ban pynthikna ba ka dud kan dei ka dud bad ka um kan dei ka um (dood ka dood pani ka pani).