Mynta sa tang hadien san sngi ki paidbah riewlum ka ri Khasi Jaiñtia kin sa ïa khie khohreh biang ban ïa thep vote lane ban jied ïa ki nongmihkhmat sha ka District Council jong ki lum Khasi bad Jaiñtia. Ha kine ki taïew ba la dep naduh ba la pynbna ïa ka elekshon bad ba ki seng ki la ïa jied kyrtong ïaleh ki shnong ki thaw ki la sawa sa tang da ki jingrwai bad jingtem ha kaba uwei pa kawei ki kyrtong ki pynsawa ha ki shnong ki thaw. Ki politishan ki sngewthuh bha ïa ka jinglong jong ngi ki Khasi-Jaiñtia. Ngi long kiba ieid ïa ka put ka tem bad ka rwai ka siaw. Bad bunsien ki jingrwai ki pynkyndeh mynsiem bad ki wanrah ruh ïa ka jingsngew myllung bad sngewsynei ïano re ïano. Ki politishan ki tip bha ba lada dei ban ktah ïa ka jingmut jingpyrkhat jong ki paidbah te dei ban da jied da u nongrwai uba nang bha ban thaw ïa ki kyntien khnang ban pynum ïa ka mynsiem ki paidbah nongjied.
Kaba phylla ka long ba man la ka por ba don ka jingjied kyrtong MLA bad MDC ngi shah pynbieit kumjuh shi kumjuh. Mynta lei ka kynti te imat namar bym don shuh kane kano ka mat ban pynkhih win ïa ka jingmut jingpyrkhat ki paidbah, ka seng Voice of People Party (VPP) kaba mut ha ka ktien Khasi “Ka Sur Ki Paidbah,” ka la pynmih syndon sa da ka mat ba dei ban dawa ïa ka Article 371 ïa kaba pyntrei kam ha Nagaland bad Mizoram. Da kane ka mat trei kam (article) ka Konstitushon lane ka dulir pynïaid ïa ka synshar khadar ha ka ri India ai jingïada ïa ki briew ka Nagaland bad Mizoram da kaba kam ai lad ïa kano kano ka aiñ kiba pynmih da ka sorkar kmie ba kan trei kam ha kitei ki jylla lymda ki sorkar jylla (state government) ki pdiang ïa kata ka aiñ. Ki District Council ki don la ka jong ka bor bad ka iktiar hynrei haduh mynta ruh ym pat ïohi satia ba kiba bat ïa ka Executive Council da ki bun bun snem ba kin pyndonkam ïa ka bor ba la pynkhamti ha ki da ka 6th Schedule jong ka Konstitushon.
Ka 6th Schedule ka pynlong ïa ki District Council ba kin long ki nongpeit bad nongsumar ïa ki khlaw ki btap, ki um ki wah bad ka khyndew ka shyiap. Hynrei kat shaba phai la ha nongkyndong ne ha nongsor ki wahduid bad ki wah heh jong ngi baroh ki la sdang ban rngad noh bad kylla jaka theh ñiut. Haba kdew ïa kane ka phang bun ki sngew ba kane kam dei ka mat ïatai ha District Council. Hynrei ka jingtheh ñiut ban lum ñiut khamtam na ki jaka ba shabar ka Municipality ki dei ki jingkitkhlieh jong ki dorbar shnong kiba hap hapoh ki District Council. Ki dorbar shnong ki don ruh ka jingkitkhlieh ban ïada ïa ki wah bad ki wahduid hynrei kumba lah ban ïohi ha kine ki snem kiba bun, ki dorbar shnong ki phai pynban sha ka sorkar ba kan long ka nongtam ñiut lyngba ki trok kit ñiut. Shisien ba ki trok ki lah wan kit ñiut ki shnong kim don jingkitkhlieh shuh. Dei na kane ka daw ba ki wah kiba mynshuwa ki khuid khlir khlir mynta ki lah kylla nala.
Hato ki rangbah shnong kiba dei peit ïa ki shnong sawdong ka Wah Umkhen ki don ne em ka jingsngewkhia haba peit ïa kane ka wah khamtam leilei hajan Assam Regiment Centre ha kato ka jaka ba ki kali ki ïaid lyngba ka wah ban kiew sha Jyntah ne sha Umphyrnai. Sa tang katno ka Wah Umkhen imat kum ba kan tyrkhong noh. Ki daw ki long kiba bun bah hynrei ka daw ba kongsan ka long na ka jingtih maw bad tih shyiap pathar bad ka jingpom dusmon ïa ki dieng ki siej na ki lum kiba ker sawdong ïa ka Wah Umkhen. Lada ngi kiew sha Umphyrnai ngin ïohi ba mar shiliang lum na Umphyrnai ka don ka par maw kaba heh bha kaba long trai da ka Dhar Construction Company. Hato shuwa ban ai jingbit tih maw ïa kane ka kompeni lah ïasyllok lem bad ka District Council? Lah kynjoh ktien ne em bad ki nongshong shnong shato? Em, ym don eiei kum kata. La juh shem ba ka jingai jngbit ban tih maw lah shu ai pathar da u Rangbah Shnong lane Sordar Shnong bad kata ka jingïadie ïathied ka long kaba siew da ka pisa. Dei ha ka pisa keiñ ba baroh ki aiñ ki liem lut. Ka aiñ kaba khlaiñ katno katno ruh ka tlot noh haba ym lah pyntrei kam ïa ka.
Mynta lada ïa ki aiñ kiba lah don lypa ruh ym lah pyntrei kam te myntoi aïu ban dawa sa ïa kata ka kyndon aiñ 371. Lada ka sorkar kmie kaba pynïaid da ka BJP ka lah kloi ban weng noh ïa ka Article 370 na Jammu bad Kashmir bad pynkylla pynban ïa ka jylla sha ka Union Territory, phi tharai ba ka sorkar Modi kan sngap bad ai ïa kata ka Article 371? Na kata ka daw ki paidbah ki dei ban pynshong nongrim bha ïa ki jingkren jong ki politishan bad ban buh ruh hakhmat jong ki ïa ki jingkylli kiba kin da jnang ban jubab. Bunsien ngi lah lah ïohi ba ki candidate ha ka por elekshon ki bun tang ka kop ka sarong bad ka beiñ ïa kiwei ki para candidate. Ïa kane ruh leh dei ban pynduh noh. Ki candidate ki dei ban kren tang ïa la ka jong ka nongrim trei kam. Ki paidbah ki nang ban bishar ïa ka jinglong jong uno uno ne kano kano ka candidate ka ïeng ïaleh bad kato ki kot ka jingmut jingpyrkhat bad ai ïa ka jingsynshar lyngba ka District Council.
Ngi ki paidbah ngi lah thait bad sngew kyllut ki shkor ban sngap ïa ki jingïakob sarong jong ki katto katne ki candidate bad ki Parti. Ngi lah ban don ki jingïakynduh land ha shnong ha thaw para ma ngi ba ngin ïathir halor ki candidate bad bishar bniah ïa ka jinglah jong ki ban ai ka jingshakri kaba biang. Ïa kata lah ban leh tang lada ki nongjied (nongthep vote) ki long kiba khuid bad ki bym lalot pisa. Tang shu la ïoh ki nongjied kiba kmen toh-hoh ïa ka pisa te lah jot ka ri bad ka jaidbynriew. Yn nai ïakren riti bad dustur shuh.
