Ka bor bad ka dor jong ki seng Longkmie

Patricia Mukhim

0

Ha man la ki shnong kane ka jylla ki don ki seng longkmie lane ki seng kynthei. Kine ki long kum ka kti-kamon bad kti-kadiang jong ki Dorbar Shnong bad ki ai buit ai bor ïa ki nongpynïaid shnong halor kumno ban kham peit pyrman ïa ki jing-eh bad jingdonkam kyrpang jong ki longkmie. Ki don ki shnong ha kaba ïa ki jaka sumar khunlung (creche) la pynïaid da ki seng kynthei. Ka jingdon jong kine ki creche ka ïarap shibun eh ïa ka longïing ha kiba u kpa and kmie baroh arngut ki hap ban leit trei hynrei ym don pat mano mano ha ïing ban ïarap peit lem ïa ki khunlung ba dang hapon ka shisnem eiei ka rta.
Dang ha kine ki sngi ka Seng Longkmie Umpling (SLU) kaba lah kot sha ka 25 snem ka la rakhe ïa kane ka mawmer ba sahnam da kaba pynlong ïa ki prokram bapher bapher. Kawei na kita ka dei ka jingïatai (panel discussion) halor ka phang – “Ka bor jong ka pisa pliah ha ka synshar khadar bad kumno yn tehlakam ïa ka.” Kane ka long ka jingïakren bad ka jingïatai kaba dei ban pynlong ha man la ki shnong khnang ba na ka jingïatai ngi ïoh bun bah ki jingmut bad jingpynshai haba ngi sngap ïa kiba kren da ka jingtip – ym da ka jingsngew. Kiba ïashim bynta ha kane ka jingïatai nia ki kynthup ïa ki arngut ki nonghikai University – Prof Moses Kharbithai (Assam University) bad Prof Veronica Pala (NEHU). Don ruh kiba trei kam sorkar bad kiba long nongkitkam ha shnong Umpling, ki nongmihkhmat jong ki nongñiah taxi bad ki dkhot ka seng samla Umpling.
Kaba mih na kane ka jingïatai ka long ba ka jingdkoh ka synshar khadar ha kane ka jylla jong ngi ka dei nyngkong nyngshap eh ba ngi jied matlah ïa ki nongmihkhmat bad bunsien dei ngi jied ïa u lane ka kyrtong ba pynkham pisa ïa ngi. Ngim kheiñ pat ba kato ka 2000 tyngka lane 5000 tyngka kam don dor eiei ruh namar ha ki 5 snem ban wan u/ka MLA kin ym lah ban wanrah skim pynroi ïa ka konstituwensi namar ba ka skim MLA kaba 3 klur tyngka shisnem ha hap leit ha kaba buria ïa ka pisa ba la pynlut ha ka por elekshon. Lada u/la MLA ki ïoh sa ka kam minister ruh kin sa bun kam ha kaban wad lad kumno ban ïoh bhah na ka pisa pynroi bad ka pisa ba la mang ban shna ïa ki surok bad lynti syngkien.
Don katto katne ki jinglong jong ngi kum ka jaitbynriew kiba ïalam ïa ngi sha ka apot kaba mynta wat tang ki lynti ïaid bad surok ïaid kali kiba biang ruh ngim ïoh shuh. Kita ki jingduna jong ngi kum ka jaitbynriew ki long kine: Ka jingpyrkhat shimet shimet (individualism), ka jingbunkam tang ban ïakren sharud sha kiar ïa ki kam kiba khia bad khamtam lei lei ha ki ïing ïap-briew ri kiba kylla long ki jaka ïatai politik. Ki longkmie kim shlan ban pynsngew ïa kaei kaba ki sngew lane ban kdew ïa ki jingduna ha ka synshar khadar namar ba lah ju ong, “Lada ka kynthei ka balaiñ ha ka politiks te long kumba kyn-ih ka syiar kynthei.” Dei na kane ka daw ba ki kynthei ki kiar na ka ban ïatai nia politiks. Sa kawei ka jinglong kaba ngi dei ban puson ka long ba kham bun na ngi ngim kloi ban pynpaw paidbah ïa ki jingmut jingpyrkhat jong ngi lyngba ki kot khubor. Peit katno ngut ki kynthei kiba noh synniang lem ha lyngba ki jingthoh ha ki kot khubor. Ki don bun bah ki longkmie kiba nang ba stad ba kiba la kiew kyrdan hynrei kim kloi pat ban pynsngew lem sha kiwei bad ban bate lem ïa kata ka jingstad lyngba ki kot khubor. Toi haba lah stad ïalade dei ban ïasam lem bad kiwei keiñ lyngba ki rynsan paidbah kum ki kotkhubor.
Nga lah ong ïa kane mynshuwa ruh hynrei ngan ïai ban biang sa shisien ba ki longkmie kiba lah kham nang kham paw ki dei ban ïasam lem ïa ka jingtip jong ki bad kiwei ki para longkmie. Kane kam ïarap ban tei lem ïa ka jingmut jingpyrkhat jong kiba bun kiba pule ïa ki kotkhubor kum ki longkmie kiba shong ïew bad wat kiba don ha ïing ruh. Ki lah ban nang kumno ban ïatai nia da kaba pyndonkam ïa ka jingmut jingpyrkhat lajong jong ki. Bunsien ki longkmie kiba shem ïa ki jingeh ha ïing ha sem kim don lad satia ban ïabynta lem ïa kita ki jingeh bad kiwei pat. Don ruh ki longkmie kiba tbit ha kano kano ka rukom trei kam ne kiba kwah ban ïasam lem ïa kata ka jingtip ha kiwei pat ki para longkmie hynrei kim don lad satia. Phewse ka lad ka don lyngba ki kot khubor.
Don iwei i Kong iba buh dukam kaba rit eh ha Laitumkhrah bad iba shong ba sah ha Laitlum. Haba ym don ba wan thied jingthied na i, i thoh poitri halor ki symboh pyrkhat bun jait kum ka jingdheng kali; shaphang ka mariang bad bun kiwei pat ki mat ki phang. Ka mynsiem jong i ka kyndeh ban sei ïa kaei kaei kaba don hapoh jong i. Ita i dei i Kong Sbunlang Kharumnuid bad ki poitri jong i ka ju mih ha kawei na ki kotkhubor Khasi. Hato kane kam dei kaei kaei kaba ngin sngew sarong? I Kong Sbun i don haduh 11 ngut ki khun bad u kurim jong i u dei uba rep ba riang ha shnong.
Ngam lah ban sngewthuh kumno i Kong Sbun i pynheh pynsan bad bad phah skul lut ïa ki khun baroh bad lada baroh ki khun jong i ki leit skul lut lane don kiba khlem pyndep ïa ka jingpule jong ki namar kam long kaba suk ban pynheh pynsan ïa ki 11 ngut ki khun. Lada i Kong Sbun i lah ban ïathuh lem ïa ki jingeh ba hap ïaid lyngba lehse ki pateng longkmie ki ban dang wan kin lah ban kham pyrkhat sani khyndiat la ka long ne em kaba bha ban kha khun shibun ngut ha kane ka juk kaba shitom ban ïoh kam ïoh jam bad ban kyrshan skul ïa ki khun baroh. Bad lada ki khun ki pep skul noh tang shiteng por, shaei ka lawei jong ki.
Kane ka jingbun khun palat ka long kawei ka mat ïa kaba ki longkmie ki dei ban shim khia bha bad ban ïasam lem bad ki samla kynthei kiba dang heh dang san bad kiba dei ban pyrkhat kham sani bha ïa ka lawei lajong. Ka jingim jong ka kynthei kam dei eh tang ban shu kha khun iwei hadien iwei khlem da thew da woh bha kumno yn pynbiang ka bam ka dih, ka kup ka sem bad ka kyrshan skul ïa ki. Ka kynthei ka don hok ban tei ïa la ka jong ka lawei da kaba pule sha ki kyrdan kiba shalor. Ka jingkha khun khynnah palat ka ktah jur ym tang ïa ka koit ka khiah jong ka kmie hynrei wat ïa ka jong ki khun ruh. Namar ba ban ka jingduk ym lah satia ban ai ïa ka bam kaba tei. Bad ki khynnah ki bym ïoh ïa ka bam kaba tei ki tlot ka bor pyrkhat bad kim lah ban pule bha bad ban ïakob bad kiwei pat ki para khynnah kiba kham bit kham biang.
Ka jingnang jingstad ka dei kawei ka lad kaba lah ban wengnoh ïa ka jingduk na kane ka jylla. Hynrei lada lah bun than tang ki khun khlem da lah ban pynleit skul hok ïa ki haduh ba kin da lah ban shim ïa ka rai na ka bynta ka jingim lajong jong ki, ka jingduk kan nang kiew bad ki jingeh kiba bun kin nang ïai ap ïa ngi. Dei hangne keiñ ba ki Seng Longkmie ki don ka kamram ban sneng ban kraw lem ïa ki samla kynthei bad kdew lynti lem ïa ki. Lada man la ki Seng Longkmie/Seng Kynthei kin shim ïa kane ka lyngkor kaba khia bad ki ïasam lem ïa ki jingnang jingtip jong ki sha kiba dang kham khynnah, kane ka jylla kan sa lah ban kiew irat. Lym kumta te ngin nang ïai hiar arsut.

Leave A Reply

Your email address will not be published.