Nongstoiñ, Rymphang 14: Ka jingbym don ïa ka um bam um dih kaba biang ha ki phra tylli ki shnong ka thaiñ Nongtrai ba kynthup naduh Japung, Mawdonglang, Jririangsin, Nongthymmai, Nongpdeng (N) Borkhe, Mawkohram, Lumdiengjri bad Ïawnaw, ki shnong kiba don ha khappud jong ka West Khasi Hills bad ka East Garo Hills, ka la buh ïa ki paidbah nongshong shnong ha ka jingeh kaba khraw.
Ha kine ki khyndiat sngi ba la dep haba u nongthoh khubor u la hiar ban jurip ïa ka jinglong jingman ha katei ka thaiñ, la lap ba katei ka thaiñ ka dang long kaba sahdien haduh katta katta. Ka dei ka thaiñ kaba dap tang da ki khlaw ki btap ki paidbah ki ïakynduh jingeh ym tang ha ka um bam um dih hynrei ha ka leit ka wan, ka kit ka bah, ka koit ka khiah, ka pule puthi bad ha baroh ki liang.
Ha ka jingleit jurip la ïoh ban ïakren bad twad jingmut na ki ba bun ki paidbah nongshong shnong bad ki riew rangbah, ha kaba ki la pynpaw ïa ka jingsngewkhia halor ka jingleh meinah jong ka sorkar ïa ki paidbah jong katei ka thaiñ.
Uwei u rangbah na katei ka thaiñ u bym kwah ban pynpaw kyrteng ïalade, u la ong ba ha ki snem ba mynshuwa ka jingeh ki paidbah kam dei tang ha ka roi ka par. Hynrei ka jingeh kaba kham khraw ka dei ka jingwan tuklar ïa ki jaka puta, ki bri ki lyngkha jong ki paid Khasi da ki kynhun kieng atiar na Rilum Garo.
Hynrei ha kine ki khyndiat snem ym ju don shuh kiba wan tuklar, watla ki don katto katne ki kynrum kynram ha kaba ïadei bad ka jingwan kyntur pud kaba la kynnoh ba ki don ki jaka kiba dei ban kynthup lang noh ha ka Greater Garo Land.
Hadien ba ka Synjuk ki Rangbah Shnong katei ka thaiñ ki la shimkhia, katei ka kynrum kynram ka dang don mynta hapdeng ka jingïai buddien bad bishar bniah khnang ba yn lah ban pynkut bad ban pynbeit ïa baroh ki kynrum kynram ba kan ym don kano kano ka jingsahnud ne ka jingpynwit hadien ha bud.
Na ka liang ki rangbah bad ki paidbah ka thaiñ ki la kyntu ïa ka sorkar lyngba u Myntri ba dei peit ïa ka um bam um dih, ba kin phai khmat lem sha katei ka thaiñ namar ka jingbym biang jong ka um kor, ka dei ka daw kaba kongsan kaba ki paidbah ki hap ban ïa bteng ïa ka rukom im kaba mynshuwa da kaba leit paiñkhana pathar ha ki lum, ha ki ‘law bniap, ha ki sem sniang bad ki jaka kyndong.
Katei ka jing leit paiñkhana pathar ka dei ruh ka daw ba kongsan kaba wanrah ïa ki jingpang ba laiphew jait. Kumta lada ka sorkar ka ju pynshai ba dei ban pynsageh ïa ka jingleit paiñkhana pathar ka dei ban sngew lem ban pynïoh ïa ka um kor kaba biang.
