I shyrkhei ka jingnang bun ki nongpang bampong ha ka jylla, bun eh ka East Khasi Hills

Shillong, Rymphang 05 : Ka jingdon ki briew kiba ïoh ïa ka jingpang bampong ka la nang kiew stet bha bad ha ka rukom kaba i shyrkhei ha kane ka jylla Meghalaya.
Katkum ka jingïathuh da ka Myntri ka tnad ka Koit ka Khiah, Dr. M Ampareen la ïathuh ba katkum ka jinglum jingkhein na ka Indian Council of Medical Research (ICMR) ka la kdew ba ka jylla ka don haduh 176 ngut ki nongpang Cancer na man ka shi lak ngut ki nongshong shnong.
“Ha East Khasi Hills, ngi la ïoh ïa ka jingkheiñ ba ki don haduh 227 ngut na man ka shi lak ngut ki nongshong shnong. Kumta, ngi la tam wat ïa ka national average na ka bynta ka jingsumar ïa ka jingpang bampong kaba long kumba 100 ngut na ka shi lak ngut ki nongshong shnong,” ong ka Myntri haba kren bad ki lad pathai khubor ha kane ka sngi Balang.
Ka la bynrap, “Ka sorkar ka shimkhia ban pynthikna ba yn lah ban ïakhun pyrshah ïa kane ka jingpang ryngkat bad ka jingsumar ïa kiwei pat ki jingpang ruh. Ki jingpang bym lah ban saphriang mynta ki kylla long ka jingma nalor ka jingpang hypertension, klongsnam, ka jingpang ha khyllai bad ruh ka jingpang ha u dohnud.”
Haba kylli, ka Myntri ka la ïathuh ruh ba ha Shillong Civil Hospital ka don haduh 8,382 ngut ki nongpang bampong kiba shu wan shim dawai (outdoor), kata ruh tang ha u snem 2024.
“Na kine, baroh ki don 1649 kiba rung thymmai bad ha ka radiotherapy na kane ka jingdon baroh 456 ngut ki nongpang kiba donkam radiotherapy,” ka la ong haba pyntip ba ka sorkar mynta ka la kyntiew kyrdan ïa ka cancer wing jong ka Shillong civil hospital na ka 50 jingthiah sha ka 90 jingthiah bad ka dang pynkhreh ban kyntiew sha ka 200 jingthiah.
Da kaba pynpaw ba ka sorkar ka tip halor ki jingeh ha ka jingdon ki nongtrei kiba la tbit, ka Myntri ka ong ruh, “Ngi dang ïakhun ïa kane bad ngi dang phah ruh ïa ki doktor ban pyntbit ïalade bad ban ïoh ïa ka jinghikai kaba biang khnang ba kin lah ban wanphai biang sha ka jylla bad ban weng ïa ka jingduna kaba ngi don ha ka rukom treikam.”
Haba pyntip ïa ka rai jong ka sorkar ban ïatreilang bad ka North Eastern Indira Gandhi Regional Institute of Health & Medical Sciences (NEIGRIHMS) na ka bynta ban sumar ïa ka jingpang bampong, ka Myntri ka la ong, “Ngi sngewkhia ïa kane bad ngi dang ïakren bad ka NEIGRIHMS nalor ba ngi don ruh ïa ki komiti kiba la dep ban thaw bad ïa sam ïa ki jingtip. Ngi ïai buddien ïa kane na ka por sha ka por da kaba phah ïa ki nongpang na kiba kham duna ha ka ïoh ka kot sha ki jaka sumar kiba kham jan kum ka NEIGRIHMS. Ngi don ki tiar treikam kiba thymmai tam ha NEIGRIHMS bad ki la lah shisha ban ai ka jingsumar kaba paka.”
“Ka khubor kaba ki paidbah ki dei ban tip – phim donkam ban leit sha jngai than. Phi lah ban shim ïa ka jingsumar ha la ka jong ka jylla. Ngi don ka jingïadei kaba jan bad ki jaka sumar kum ka GMC, ka Barwa Cancer Institute bad ka North East Cancer Institute, kiba ki riew paidbah ki dang lah ban phah leit sumar. Syllok ïa ka jingpang jong phi bad u doktor bad pyrshang katba lah ban don ka jingngeit ha la ka jong ka jaka sumar ha ka jaka ban leit sha ki jaka kiba jngai bha ha kaba ka jinglut jong phi na ka bynta ka jingsumar ïa ka jingpang bampong ka kiew lai-saw shah,” ka la bynrap biang.