Kiwei ki jylla kiba ka ktien tynrai jong ki ka la ïoh ïa ka jingithuh ne ïoh rung ha ka Khyrnit kaba Phra ki phuhmat bad phuh samrkhie namar ïa ki eksam kam lane kino kino ki jingthoh kiba ïadei bad ka sorkar kumjuh bad kiwei kiwei, ki ïoh ban thoh ha ka ktien la jong. Ha kawei ka liang lah ban ong ba kane kane ka kabu ksiar bad ka jingkyrkhu kaba khraw na ka bynta kito ki jylla kiba la lah shisha ban ïoh ïa kum kine ki jingkyrkhu.
Lada phai pat sha ka Jylla Meghalaya kaba dang ïakhun mynta ban ïoh noh ïa ka jingithuh ïa ka Ktien Khasi bad kumjuh ïa ka Ktien Garo, bun ki kam ki jam khamtam na bynta ki samla pule ki dang hap ban thoh ha ka ktien English bad khamtam haba ïadei bad ki eksam kam ki hap beit ban thoh ha kane ka ktien pdeng kaba mut ka ktien English. Khnang ba kiwei kin sngewthuh bad peit shkor beit phlait bad ruh ba kan long beit plak ha sohpdung, sngewdei ban ong ba kane ka mat ban dawa ïa ka ktien Khasi ne Garo ban ïoh rung ha ka Khyrnit kaba Phra kam dei tang ka kamram jong ka Khasi Authors Society lane ka sorkar jylla hynrei kadei shwa na iwei pa iwei na ki nongshong shnong ka jylla ban pyni shwa da ki kam. Katno ngut na ki nongshong shnong kiba la ju mih shakhmat ban kyrshan ïa ka Khasi Authors Society lane ïa ki kynhun kiba mih ban dawa jingithuh ïa ka ktien Garo.
Lada kren ïa kane kan pynjnang ruh ïa ki katto katne namar ba kadei ka jingshisha. Wat ki kmie ki kpa ha ki ïing ki sem kim pynshlur shuh ia ki khun ban jied ïa ka sobjek Khasi. Na kano ka daw ym lah ban tip. La ïohi bad sakhi ruh ba wat ha ki lynti syngkien ki khun samla kiba dang ha ki khat snem kim nang shuh ban kren Khasi la shu ïa khleh jaktung haduh bym sngewthuh sngewthaw shuh kumba ong iwei na ki nonghikai ba ka dei ka jingkren syrtap thylliej. Nud ruh ban ong ba lada ki kmie ki kpa jong kane ka pateng ba mynta kim pynshlur ïa ki khun ban nang ïa ka ktien Khasi bad ruh ban kren Khasi ha ïing ha sem kan poi haduh u pud ba kan ym ai jingmyntoi hi ruh ïa ki lada jia ba ka Ktien Khasi ka ïoh ban rung ha ka Khyrnit kaba Phra namar kin ym sngewthuh shuh thoh aiu.
Khyndiat tok lada phai sha ki jingmyntoi lada ka Ktien Khasi ka ïoh ban rung ha ka Khyrnit kaba Phra. Katkum ka jingthoh kaba la pyllait da I Dr.DRL Nonglait ha ki khyndiat por ba la dep la kdew shai ba wat ki tnat sorkar jong ka Sorkar Pdeng kin sa donkam ïa ki nongpynkylla ktien (translator) na ka Hindi sha ka Khasi, na ka English sha ka Khasi, ne na ka Khasi sha kiwei pat ki jait ktien. Kane kan plie ïa ki lad ïoh kam ïoh jam ïa ki samla Khasi ba la nang la stad. Une u Rangbah uba dei ruh u Nonghikai ba lamkhmat ha ka jingïakhun ban ïoh jingithuh noh ïa ka Ktien Khasi u la kdew ruh ba ktien Khasi ka lah ban long kawei na ki sobjek ban ïaleh ïa ki Eksamin thungkam jong ka UPSC ha ki kam naduh kiba rit haduh kiba heh, kum IAS, IFS, IPS bad kiwei kiwei ki kam. Kane kan pynlah ïa ki samla Khasi ban leh kham bha ha ki jingïakhun kam jong ki.
Nangta la kdew ba ki samla kiba la pyndep ïa ka M.A. Khasi ki lah ban ïoh ïaleh ïa ka NET Examination ha ka ktien Khasi; bad kito kiba pass ïa ka NET-JRF kin ïoh ïa ka jingkyrshan pisa kaba heh bha na ka bynta ban pule ïa ka Ph.D.
Kumba long mynta ka ka jingpule ïa ka Khasi ka don tang ha ki kolej kiba hapoh ka NEHU. Hynrei lada ka Khasi ka la rung ha katei ka Khyrnit, ka la don ka lynti ban kyrpad ïa kiwei pat ki University ban plie ïa ka Department Khasi na ka bynta ki samla Khasi. Kane kan plie lad ïa ki samla ban leit hikai Khasi ha ki kolej bad ki skulbah shabar na la ka jong ka jylla.
Kaba kham sngewtynnad ka long ba ki riewstad na ka Jaidbyniew Khasi ki lah ban ïoh long dkhot ha ki Komishon bapher bapher kiba ïadei bad jingkyntiew ïa ki jait ktien ha ri India. Ki MP na ka jylla ruh ki lah ban kren ha Parliament da ka ktien Khasi lada ki kwah ban leh kumta. Kumta, lada ka ktien Khasi ka la long kawei na ki ktien hapoh ka Khyrnit Baphra, kan pynshlur ïa ki samla pule Khasi ban pyntbit ruh ïa ka Hindi bad ka English, namar ha ki kam ophis bapher kan sa don ka jingdonkam ïa ki nongpynkylla ktien na ka Khasi sha ka Hindi ne English, lane na kine ki ktien sha ka Khasi.
