Da ki hajar ngut ki nongpang ki la koit da ka jingsumar ki nongai dawai Khasi : Osarly Wahlang

Nongstoiñ, Naitung 16: Ka Synjuk Ki Nongai Dawai Khasi Nylla ka dei kynhun kaba la ïasoh lang da baroh ki nongai dawai Khasi kiba don ha West Khasi Hills, kaba la seng naduh u snem 2008 bad kaba la ïoh ruh ïa ka jingithuh na ka Khasi Hills Autonomous District Council, ka Martin Luther Christian University, ka BRDC bad na ki Hospital sorkar kiba don ha ka jylla.
Mynta ka sngi ka 16 tarik Naitung, ki nongïalam katei ka synjuk ki la pynlong ïa ka jingïalang ba kyrpang na ka bynta ban ïatai sani kumno ban nang pynkhlaiñ shuh shuh ïa ka rukom sumar nongpang bad ban pynïaid shaphrang ïa ki kam ka synjuk kata naduh ki nongsumar, ki nongrep kynbat dawai bad ka rukom pynmih ïa ki dawai kynbat ba bun jait kiba lah ban pynkoit ïa ki jingpang ba bun jait, khnang ba kiba duk ba kyrduh kiba ngat ha ki jingshitom bapher bapher kin lait na ka jingpynlut ksan ha kaba leit phah sumar ha ki Hospital kiba sha jngai.
Ïa ka jingïalang la pynlong ha MECOFED hall ha New Nongstoiñ bad la pynïaid da u bah Osarly Wahlang, ha ka jingïadonlang jong ka kong Badalang Dkhar kaba dei ka nongpynïaid jong kawei na ki tnad trei kam jong ka Martin Luther Christian University Shillong, baroh ki nongïalam ka synjuk, ki dkhot kiba dei ki nongai dawai Khasi nylla, ki nongrep kynbat dawai ba kynthup ruh ïa ki longkmie, ki nongkhem bad ki nongpynkha khun kiba la wan na kylleng ki shnong jong ka West Khasi bad Eastern West Khasi Hills.
Haba ai jingkren pynshai, u bah Spasterlin Nongrem Secretary u la pynshai halor ka jingtreikam jong ka synjuk ba naduh ba la ka Synjuk ka la sdang ïa ka jingtreikam, ka la leit ïakynduh ïa ki nongtrei jong ka tnad ka koit ka khiah kum ka District Medical & Health Officer jong ka district, ha kaba katei ka ophis sorkar ka la ithuh pura ïa baroh ki nongai dawai Khasi nylla kum ki nongsumar na ka bynta kiba pang ba shitom.
U la ong ba ka synjuk ka la ïoh ruh ïa ka jingmynjur na ka BRDC bad ka Martin Luther Christian University, kum kawei ka seng kaba trei na ka bynta ban pynïoh ïa ka jingkoit jingkhiah ba paka sha baroh ki paitbah nongshong shnong kiba ngat ha ki jingpang ba bun jait bad ym tang ïa kiba napoh ka jylla hynrei ïa baroh ki nongpang na kylleng ki jylla kiba don kam ïa ka jingkoit jingkhiah.
Ha katei ka sngi la ïoh ruh ïa ka jingkren na ka kong Badalang Dkhar, ha kaba ka la pynshai ba naduh ba ka MCLU ka la ïoh ïa ka jingithuh na ka UGC kum kawei na ki skul bah jong kawei na ki skul bah ha ka jylla, ka la ïaleh katba lah ban pynkhlaiñ ïa ka jingtrei kam kumno ban pynneh pynsah ïa ki jinglong tynrai jong ka jaitbynriew Khasi Pnar, ha kaba ïadei bad ka jingpynmih ïa ki tiar tem tynrai jong ka jaitbynriew, ka suh ka thaiñ.
Ka University ka la phai khmat kyrpang ruh sha ki nongsumar da ki dawai kynbat Khasi bad ka don ruh ïa ka thong ban pyntreikam ïa katei ka mat ha baroh ki Block bad ki district hapoh ka jylla. Kawei pat ka thong ba ka University ka la shim ha kine ki snem ka long ba ka la dep ithuh ïa ki nongai dawai Khasi, ki nongkhem, ki nongpynkha khun, ki nongpynkoit da kaba shu pyrsat kum ha kaba jia ki jingpluh ding ïa ki briew, kumjuh ruh ïa ki nongpynkoit da kaba shu duwai, rep kynbat dawai bad kiwei. Kitei baroh san tylli ki jait jingpynkoit ki dei kiba katei ka skul bah ka la dep ithuh.
U bah Osarly Wahlang nongïalam ba hakhmat jong ka Synjuk haba ïakren bad u nongthoh khubor hadien ba la wai ka jingïalang, u la ong ba da ki hajar ngut ki nongpang ki la ïoh jingkoit da kaba shah sumar ha ki nongaidawai kynbat Khasi. U la ong ruh ba ki don ki nongpang kiba la leit bad phah sumar ha ki Hospital bad namar ba kim ïoh jingkoit ki la wanphai noh bad wan phah sumar da ki dawai Khasi, ha kaba ki la ïoh jingkoit bad ki don ruh ki nongpang kiba ki nongai dawai kynbat Khasi kim lah ban sumar ha kaba ki hap ban phah sha ki hospital bad ki doctor sorkar.
U bah Spasaterlin Nongrem pat u la ong ba nalor ba ka synjuk ka la ïoh jingïarap na ka sorkar ban shna ïa ka jaka sumar ha ka shnong Sohpian, ka don ruh ïa ka thong ba pynïoh sa kawei ka Institution kaba dei ka jaka ai jinghikai ïa ki nongai dawai kynbat bad ruh ba kan don ka jaka ban wad biah ïa ka jinglong jong ki jait kynbat dawai.
U la ong ruh ba ha kine ki snem ki nongai dawai kynbat ki la shem shitom ban ïoh ïa ki kynbat dawai, namar ka jingjur palat jong ka jingpom pathar ïa ki khlaw. Kumta ki nongïalam ka Synjuk ki la dep phah da ka jingthoh sha ka sorkar pdeng lyngba ka Health Ministry bad ka Ministry of Forest ba kan leh ei ei.
Halor kane bad ka sorkar pdeng ka la bthah ruh ïa ka sorkar jylla ba kan bthah ïa baroh ki tnad treikam jong ka ba kin peitngor, ba kam dei ban don ka jingpynjot pathar ïa ki khlaw ki btap khnang ba ki kynbat dawai kin neh bad kin lait na ka jingduh jait.