Shillong, Jymmang, 26: U Myntri Rangbah jong ka Jylla u Conrad Kongkal Sangma ha ka sngi Balang u la aiti ïa ki khun masi sha ki nongri masi jong ki 12 tylli ki District ka Jylla khnang ban pynjur ïa ka jingpynmih ïa masi khem dud bad ïa ki masi shoh doh.
Ïa kine ki khun masi la aiti sha ki nongri masi ha ka jingïalang ba la pynlong da ka tnat Animal Husbandry & Veterinary ha kaba la sakhi lang da u Myntri ka tnat C&RD u Bah Hamletson Dohling bad ki heh Ophisar jong kane ka tnat.
Haba kren kum u Kongsan u Myntri Rangbah u la ong ba ka Sorkar ka la buh thong hakhmat eh ban phaikhmat sha ki nongrep kiba don haduh 70% ha kane ka jylla Meghalaya.
“Kaei kaba ngi leh na ka bynta ki nongrep ka dei hi na ka bynta ki nongshong shnong hapoh ka jylla bad watla ngim shym la lah ban ïarap eiei ha ki snem kiba ladep hynrei kum kine ki jingïalang kiba rit ngin sa lah ban kyntiew ïa ka jingim jong ki nongrep ha kiba bun ki liang,” u la ong.
U la bynrap ruh ba ki mat kiba kongsan ki long ban weng ïa ka jingeh jong ki nongrep bad ban kyntiew ruh ïa ka khih ka kamai ka jong ki.
“Ngi dei ban pyntreikam ïa ki buit stad ba thymmai katkum ka juk stad teknoloji ha ka Agriculture, ka Horticulture bad ha ka Animal Husbandry,” u la ong bad bynrap, “ka Sorkar ka la pyrshang ban pyntreikam ïa kine ki teknoloji khnang ban kyntiew ïa ka jingïohnong jong ki nongrep.”
U Myntri Rangbah u la ong ruh ba ka Artificial Insemination lane ka jinginjek ïa ka jor na u masi shynrang sha ka masi kynthei ka dei kawei pat ka buit stad thymmai ïa kaba la pdiang da ki nongri jingri ha baroh kawei ka jylla. Kane ka buit ka long ban pynkha kham bun ki masi na ka bynta ban shohdoh.
“Yn sa ai jingïarap mar T.500 sha uwei pat uwei u nongri jingri kiba la pyndep ïa ka Artificial Insemination bad ka Sorkar ka la mang pisa haduh T.2 klur na ka bynta ban pynlong ïa kane ka thong kaba jop bad ban pynjanai ruh ïa ka rukom ri ïa ki masi khun ba la pynkha bad ban kyntiew ruh ïa ka jingri masi bad ka jingpynmih dud bad ka jingpynmih ïa ka doh masi,” u la ong.
U la pynbna ruh ba ka jingshna ïa ka Non-Descript Breed Improvement Farm ha Saitsama, West Jaintia Hills kan sa pynkylla dur ïa ka kam ri masi ha ki nongkyndong jong ka jylla bad kane kan sa ïarap ruh ïa ki nongri jingri ban kynjoh ïa ka thong ban pynjur ïa ka jingpynmih ïa ka doh masi ha ka jylla.
U Myntri Rangbah ha kane ka sngi u la plie paidbah ruh ïa ka Sex Sorted Semen AI Programme bad plie ruh ïa ka projek na ka bynta ban pynheh bad pynjanai ïa ka Local Non-Descript Cattle da kaba pynroi symbai masi bad ki masi Ongole kiba la wanrah na ka jylla Andhra Pradesh.
Da ka jingplie paidbah ïa kane ka projek, ka tnat AH&Vety ka la buh ïa ka thong ban pynmih haduh shi lak tylli ki masi ba la pynkha lyngba ka jor jong u masi Ongole bad ki masi shnong ha ki lai snem ki ban sa wan khnang ban pynjanai ka jingpynmih dud bad pynmih ïa ka doh masi hapoh ka jylla.
U Myntri Rangbah u la sam ruh ïa ki khun masi shynrang F1 ba la pynmih lyngba ka IDP project sha ki nongri jingri jong ki 12 tylli ki district ka jyllla.
Ha kane ka sngi, u la sam ruh ïa ka ISO Certificate sha ka kynhun Na Ri kaba ju pynmih ïa ka dud lyngba ka Shillong Milk Union.
Kiwei pat kiba la sakhi lang ha kane ka sngi ki long u Chairman jong ka Farmers’ (Empowerment) Commission u K.N Kumar, u Secretary ka tnat AH & Veterinary u C. Manjunatha bad kiwei kiwei.
