Ai jingmut ka KHADC ïa ka Sorkar ban pynjynsur ïa ka aiñ tih maw, shyiap
Mad jingeh ki paidbah namar ka MMMCR Act
Shillong, Naitung, 07: Ka Khasi Hills Autonomous District Council (KHADC) ha ka sngi Palei ka la rai ban wad ïa ki lad ki lynti ban weng ïa ka jingeh kaba ki paidbah ki la mad na ka jingpynjari ïa ka Meghalaya Minor Minerals Concession Rules (MMMCR), 2016.
Haba jubab ïa ka Motion ba la wanrah da u MDC ka Congress na Mylliem u Bah Ronnie V. Lyngdoh halor ka jingkhang ban tih maw bad shyiap, u Chief Executive Member (CEM) jong ka KHADC u Bah Titosstarwell Chyne u la ïathuh hapoh ka dorbar lyiur jong ka Ingdorbar ba u ladep phah da ka jingthoh sha u Myntri Rangbah ka Jylla u Conrad K Sangma ha ka 19 tarik, Jymmang, da ka jingkyrpad ba un tuklar lem ha kaba ïadei bad ka jingpynbeit thymmai ïa ki kyndon jong ka MMMCR, 2016.
“Ka executive committee kan sa buddien halor kane ka kam bad kan sa ai jingmut ruh sha ka Sorkar Jylla ba kan kham pynjynsur ïa ki Rules da kaba pyllait noh na ka MMMCR, 2016 halor ka jingtih maw tih shyiap kaba la leh naduh hyndai,” u la ong.
U la ong ba ka MMMCR ka dei ka bynta jong ka Mines and Mineral (Development and Regulation) Act, 1957, kaba la mana ban tih maw bad shyiap khlem da ïoh ïa ka jingbit. Ka MMDR Act, 1957 ka treikam ha baroh ki Schedule Area jong ka Jylla.
Katkum ka jingong jong u CEM, ka rai jong ka National Green Tribunal (NGT) ban khang ïa ka jingtih maw bad shyiap bad pynmih ruh ïa kiba bun ki rai ba la mana da ka tnat Forest bad da ki Deputy Commissioner ka la ktah haduh katta katta ïa ki paidbah jong ka jylla.
Ha ka 27 tarik, Jylliew, ka Kynhun Myntri ka la mynjur ïa ka jingpynbeit thymmai ïa ka MMMCR, 2016.
U Myntri Rangbah ka Jylla u Conrad K Sangma dang shen u la ong namarba kam don kano kano ka jingshai bad namarba ki don katto katne ki kyndon, yn ym lah ban ai jingbit ban tih maw bad tih shyiap da ki tnat treikam ka Sorkar.
“Mynta hadien ba la shim ïa kane ka rai, ka la don ka jingshai bad ka lynti ban ai laisen lane ai wai sha kiba kwah ban tih shyiap harud wah yn sa ai noh da ka tnat ba dei peit da kaba pynshong nongrim katkum ka jingpynbeit thymmai ïa ka aiñ,” u la ong.
U Bah Chyne u la ongba ka Sorkar haduh mynta kam pat ïakren halor ka jingtih maw.
“Ngim shym ïakren tang shaphang ka jingtih maw, ngi ïakren ruh ruh ïa ka jingtih shyiap naduh hyndai bad ngi donkam ban pynneh pynsah,” u la ong bad bynrap, “namarkata, ailad ïa ka EC ban buddien khnang ba ka Sorkar kan dup lah ban shim ïa ki rai na ka bynta ban weng ïa ka jingeh jong ki paidbah, kiba im kamai jakpoh na kine ki jait kam.”
U CEM u la ong ba ka Sorkar ka dei ban pynïabiang tarajur haba ïada ïa ka mariang ka ban ym ktah pat ïa ka kamai jakpoh jong ki paidbah.
Shwa kane, u Bah Ronnie V. Lyngdoh haba wanrah ïa kane ka motion kaba kren halor ka jingkhang ban tih maw bad tih shyiap kan ym ktah ïa ka kamai kajih jong ki paidbah hynrei wat ha kaba pyntreikam ïa ka skhim MGNREGS hapoh ka jylla.
U la dawa tyngeh na ka EC ba ka dei ban ïakren ïa kane ka mat bad ka Sorkar khnang ban pynjynsur ïa ki Rules kaba la pynmyntoi pynban ïa ki heh saipan kiba don da ki jaka kiba heh bad kaba ktah pat ïa ki paidbah kiba im kamai jakpoh da kane ka kam namarba ki don da ki jaka kiba rit.
U la maham ruh ba kane ka jingkhang tih bad shyiap kan sa ktah suki pa suki wat ïa ki kam pynroi jong ki tnat treikam ka Sorkar namarba ka jingshalan ïa u maw bad u shyiap ka hiar syndet.
“Nga sngewthuh ba ka jingkhang ka long ban ïada ïa ka mariang bad ngam lah ban sngewthuh kumno pat ka jingkhaii be-aiñ ïa u dewïong ka dang don haduh mynta bad nga kwah ban tip hato ka jingtih dewïong kam ktah ïa ka mariang?” la buh jingkylli u Bah Ronnie.
U Nongïalam ka Liang Pyrshah u Bah PN Syiem uba la kyrshan ïa kane ka Motion u la ong, ki don ki jaka ba la donkam ban pynbeit ryntih khnang ban pynmyntoi ïa ki paidbah.
“Ka jingeh kaba mih ka pynpaw shai ba ki nongthaw aiñ ki la thaw ïa ka aiñ ka ban pynkulmar jingmut hapdeng ki paidbah,” u la ong haba ai jingmut ba ka Sorkar Jylla ka dei ban pynrung ruh wat ïa ka kyndon tih maw bad shyiap ha ka MMMCR.”
U la ong bun kiba pyrkhat ba kin ïohnong da kaba ïoh laisen hynrei kaba sngewsih mynta ka long ba wat u mawshun ruh u la hap hapoh ka MMMCR.
U Bah Bindo M. Lanong uba la pynpaw ïa kajuh ka jingsngew u la ong, “ka jingkhang tih maw bad shyiap ka la ktah ïa ka hok shimet jong ngi ki riewlum. Kane ka long na ka bynta ka jingpyntip ïa ka Ingbishar Meghalaya High Court ba ki kali heh kiba ïaid lyngba ïa ka jingkieng Umïam manla ka miet.”
“Kumno ïa ki marpohkhyndew kiba heh la shah ban shalan manla ka miet katba ïa ki marpoh khyndew kiba rit pat ym shym la shah,” u la ong haba dawa ïa ka Sorkar ba kan weng ïa ka jingeh da kaba pynjynsur ïa ka Rules.
U MDC ka NPP na Rambrai-Jyrngam u Bah Bajop Pyngrope haba ïada ïa ka Sorkar u la ong, “baroh baroh ki kdew kti ïa ka Sorkar Jylla hynrei ka jingshisha hi ka long ba ka Sorkar ka pyrshang ban wat ïa ki lad ki lynti ba kiba don ïa ka laisen ban tih maw bad tih shyiap kin dup lah ban bteng ïa ki kam kamai jakpoh jong ki.”