Shah iehbeiñ ka Shnong Barato hapdeng ka jingpynkhreh Synod

Maximus R
Shillong Lber 27 : Ka shnong Barato (Wyrtow) ba ki khot mynshwa, ka jngai kumba 102 Kms na ka nongbah Shillong, ka dei ka headquarter jong u Doloi ka Elaka Shiliangmyntang kaba don ha ka thaiñ shatei lam mihngi jong ka West Jaiñtia Hills. Ka shnong ka don ka jingïathuhkhana (historical background) ba sngewtynnad shaphang ka Syiem Latympang ka wan buhai shnong na ki thaiñ Shangpung lyngba ka jingbud jong ka ïa u khnam ba ka siat na kliar jong u lum Tiniang hajan Raliang. Katei ka syiem ka dei ruh ka ‘lei longkur longjait jong ka Kur Shadap, ka da ud da nam ruh ba hangno ba u khnam jong ka un hap la ha u dieng u maw, un pait lailiang laiphiah bad kan sa shongshnong artad hangta. Kumta u khnam jong ka u hap halor jong uwei u Maw hajan ‘Thlukhleiñ’ ba la tip haduh mynta mynne kum u ‘Mow Létnow’ (Maw Lai-tnaw).
Ka dei ka shnong ba la rim bad ba heh u pud u sam kumba 90% na ki nongshongshnong jong ka ki dei ki khristan. La ker kut da ka Wah Myntang bad Wah Mynriang ki artylli ki wah ba pawnam bad kiba suhkhlieh sha ka Wah Kupli.
Ka Balang Presbyterian Barato kaba la kynjoh sha ka 133 snem naduh ba la seng ïa ka, ka dei ka sien kaba nyngkong eh ba ka la ïohlad ban pdiang ia ka Jing?aseng Paidbah ba Arphew jong ka KJP Synod Mihngi ha ki tarik 17 th – 20 th March 2022. Ha ka jingshisha, katei ka Jingïaseng ka la dei ban long ha ka snem 2021 hynrei la pulom noh namar ka khlam Covid-19. Ha man la ki jaka bapdiang, ka jingrhem mynsiem jong ki briew ba pdiang ïa ka, ka long palat ïa ka jingïaid pilgrim kaba shisien shisnem jong ki Muslim sha Mecca,katno tam haba arsnem ki paidbah ki la duh. Hadien ba la pynbna ba kan long ha Barato, ki bangeit ki khih mynsiem ryngkat bad ki jingduwai ban pdiang ïa katei ka Synod, hynrei kumba theh umpjah slam, wan ka jingkhangdam (lockdown) ha ka snem 2020..ter ter, kat haduh ba ka sorkar Jylla ka hap ban khangkhyrdep lut ïa ki jaka mane blei. Ha ka jingshisha na ka liang jong ka PWD (Roads) bad kiwei pat ki la pyrshang ban tih surok thymmai ha ki dong jong katei ka shnong hynrei ynda la pyntip ba la
pynsangeh noh ïa katei ka Jingïaseng ha ka snem 2021, ki kam ki la sdang ban kynran dien shijam shakhmat bad arjam shadien.
Hynrei hadien ba ka sorkar bad ki bor jong ka KJP Synod Mihngi ki la pynthikna ba la shah ban pynlong Jingïaseng heh, na ka jingduh jingkyrmen, ka Barato ka la sdang ban khie-khohreh ban pynkhreh katba lah la ka buit ka bor ban pdiang ïa katei ka Synod long katba long. Ki nongrep ki la kynshew kyndiap ïa ki marrep marriang sha la ki thiar ban bsa ïa u paid jong ka Synod,kumjuh ruh ki nongtrei sorkar bad ki businessmen.
Kaba lyngngoh ka long ba ha ka jaka ba u Bah Nujorki Sungoh, Local MLA jong ka Mookaïaw Constituency un lamkhmat, pynban u ïaid narieh narieh. Ki officials, ki dkhot bad ki delegates kiba wan na ki sawtylli ki surok ban poi sha katei ka Shnong,kata; (i) Ummulong-Nartiang- Nongjngi- Barato,(ii) Raliang-Laskeiñ – Barato (iii) Nartiang Namdong-Sanarow-Chiabnai-Barato (iv).Sahsniang-Saba-Mukroh Barato. Haba peit na ka jingdon jong ki surok ka la dei ka jingsngewsarong ia ka shnong namar lait na katei ka number bakhatduh, ki dei ki matti jong u Bah Edwinson Bareh Ex-MLA. Hynrei, ka jingkylli ka mih balei pat ba ki nongleit nongwan jingïaseng ki hap ban bam pum pum ha shilynter lynti ?. Wat ka surok bakhim jong ka Laskeiñ- Barato kaba tang kumba 17 Kms khlem syrdep wat tang ïa ki potholes bad ki kynroh ba twa ha ka por Lyiur, shano u MLA ?. U Bah Robinus Syngkon Ex-MLA u ong ba ha ka jingshisha kane ka dei ka por ba biang eh ban pynibor (showcase) ban pynphyrnai khrek ïa ka shnong namar ka sorkar ka ai bun tylli ki scheme khnang ba ki briew kiba wan tang shisien lano, kin ïoh ban pyrto, hynrei putet !
Kat kum ki lad khubor ba thikna, la ïathuh wat ïa u Transformer hajan Ïingmane ruh dei hadien ba u Deputy CM, Bah Prestone Tynsong u la tuklar dalade ïa ki heh ka MeECL hakhmat ka delegation jong ki rangbah katei ka shnong hashwa ban un shim salute Republic ha Jowai ba ka sa urlong. Nangta,wat u Bah Renikton Tongkhar Minister PHE Etc u la wan ïuhkjat da lade ban pynthikna ba ka shnong ka dei ban pahuh umbam umdih ha katei ka por. Ym tang katta, u Ma Sñiawbhalang Dhar Minister Urban Affairs Etc ruh u la theh bun ki jingïarap ïa katei ka Balang khamtam ha kaba shna Pandal kaba heh ba itynnad nalor kiwei pat.Wat u MDC ruh u la leh ïa la ka kam katba kot la ka bor. Hynrei wat hapdeng katei ka jingpyrshang jong u Myntri PHE, pynban ki trai Balang ki hap ban thied um naduh sngi Thohdieng haduh Sngi u Blei wat la ka don ka jingïarap ba malu mala na ka um PHE Shka Umbuit.
Ka jingkylli nyngkong ba ki paidbah ki kylli ka long, shano u MLA bad u leh aïu ? ka long kaba shisha ba ki paidbah te kim tip ïa kiwei kiwei. Dei hangne ba ngi sakhi ba ka Jylla jong ngi ka la nangkyrduh bad nangstait shisha ki nongïalam ba ïohi jngai (Statesman) ban saiñdur ïa ka lawei. Ka mynsiem ban ïakput katta lei lei ka nang pynbamkruiñ shuh shuh. Uwei u rangbah u bym kwah ban pynpaw kyrteng ïalade u ong, ha ka jingshisha wat ïa ka Police Outpost ruh katei ka shnong ka la dei ban ïoh khamtam hadien ba ka shnong ka la ai jaka sngewbha haduh 2 Acre tam ïa ka Police department hynrei dei tang na ka daw ba ki politician ki tip khambha, te ka Outpost kam lah ban ïohi ïa ka jingshai jong ka sngi haduh mynta. Lada dei ba katei ka shnong ka ïoh nongmihkhmat da kiba tbit, la dei ban tei Tourist Spot wat katei ka jaka ba hap u khnam jong ka Syiem Latympang khnang ba ki paid Synod ne ki Tourist kin ïoh ban leit peitkai haba ki lait por.
Nalor nangta,lada don ba ai daw ba dei na ka Lockdown Covid-19, balei pat ka Mawnai ha Eastern -West bad Mawtari Ri Bhoi District kiba pdiang Synod ha kajuh ka por, ki phuh ki phieng ki surok bad lynti synkien, dei namar ba shimkhia ki MLA jong ki. Hynrei haba phai pat shatei ka Jingïaseng ha Barato wat hapdeng ki jingpynwit jong ka khlam pynban ka dei kaba bunbriew, kaba ai mynsiem bad kaba pynkhih-im ïa kiba bun kiwei pat bad kaba lait ruh na ka jingdheng kali, ki riewngeit ki poisuk sha la ki ïing ki sem ha ka por babiang. Ka Election ka don sa tang 10 bnai pura,ngeit ba ki paidbah ki dei ki nongbishar bastad, kin sa ai ka jubab babiang, namar ka Sur u paidbah ka dei ka Sur u Blei.